به گزارش خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام والمسلمین سید جعفر ربانی درنوشتاری، جایگاه نماز و مراعات حقوق دیگران در هنگام انجام این فریضه الهی را از منظر مراجع عظام تقلید مورد بررسی قرار داده است.
گرچه «نماز»، ارتباطی خالصانه بین «عبد» و «خالق» می باشد؛ ولی شارع مقدس، حتی در این حال، مراعات دیگران را نموده و حق الناس را لحاظ کرده است؛ البته بخشی از این موارد، مربوط به معصومین علیهم السلام بوده و بخشی دیگر به سایر آحاد مردم برمی گردد.
* درود واجب یا مستحب
محمد و آل محمد صلوات الله علیهم اجمعین، بر همه انسان ها حق دارند؛ و درود بر آنان در برخی موارد واجب و در برخی موارد مستحب است.
درود واجب؛ نمازگزار، مؤظف است در تشهد نماز، پس از شهادت به رسالت، درود بر پیامبر و خاندان ایشان بفرستد با این جمله: «اللهم صل على محمد و آل محمد»
درود مستحب؛ فقها می فرمایند: هر وقت انسان اسم مبارک حضرت رسول صلی الله علیه وآله وسلم مانند محمد و احمد، یا لقب و کنیه آن جناب را مثل مصطفى و ابوالقاسم بگوید یا بشنود، اگر چه در نماز باشد، مستحب است صلوات بفرستد. (توضیح المسایل محشی/1/ 607) و نیز مستحب است قبل از سلام آخر، گفته شود «السلام علیک أیها النبی و رحمة الله و برکاته».
* نماز جلوتر از قبر معصوم علیه السلام نباشد
رعایت ادب، در مورد محمد و آل محمد صلوات الله علیهم واجب است؛ حتی حال نماز.
فقها می نویسند: انسان باید رعایت ادب را بکند و جلوتر از قبر پیغمبر صلی الله علیه وآله وسلم و امام علیه السلام نماز نخواند و چنانچه نماز خواندن بى احترامى باشد، حرام است ولى نماز باطل نیست. (توضیح المسایل محشی/1/494)
* برهم زدن نماز برای ادای دین
از مواردی که برهم زدن نماز به خاطر آن، جایز؛ بلکه واجب می باشد ادای دین است.
فقهای بزرگوار می فرمایند: اگر در وسعت وقت مشغول نماز باشد و طلبکار طلب خود را از او مطالبه کند، چنانچه بتواند در بین نماز طلب او را بدهد، باید در همان حال بپردازد و اگر بدون شکستن نماز، دادن طلب او ممکن نیست باید نماز را بشکند و طلب او را بدهد، بعد نماز را بخواند. (توضیح المسایل محشی/1/632)
* تأخیر نماز برای ادای دین
فقها می فرمایند: اگر وقت نماز وسعت دارد و طلبکار هم طلب خود را مطالبه مى کند در صورتى که ممکن است باید اول قرض خود را بدهد، بعد نماز بخواند و همچنین است اگر کار واجب دیگرى که باید فوراً آن را به جا آورد پیش آمد کند، مثلاً ببیند مسجد نجس است که باید اول مسجد را تطهیر کند، بعد نماز بخواند و چنانچه اول نماز بخواند، معصیت کرده ولى نماز او صحیح است. (توضیح المسایل محشی/1/420)
* بر هم زدن نماز برای نجات نفس محترمه
نجات نفس محترمه و جان انسانی که حفظ آن واجب می باشد، مقدم بر بسیاری از احکام و از جمله نماز است.
فقها بیان می‌دارند: شکستن نماز واجب (چه رسد به مستحب) برای حفظ جان خود انسان یا کسى که حفظ جان او واجب است، لازم می باشد. (توضیح المسایل محشی/1/631)
* جواب سلام
جواب سلام، واجب است؛ حتی اگر انسان در حال نماز باشد. البته فقها در این مورد، قیدی را بیان نموده اند و آن این که می فرمایند: در حال نماز، انسان نباید به دیگرى سلام کند و اگر دیگرى به او سلام کند، باید طورى جواب دهد که سلام مقدم باشد مثلاً بگوید: «السلام علیکم» یا «سلام علیکم» و نباید «علیکم السلام» بگوید. (توضیح المسایل محشی/1/622)
* تبعیت از امام در جماعت
تبعیت از امام، حرف اول را در نماز جماعت می زند. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: «إِنَّمَا جُعِلَ الْإِمَامُ إِمَاماً لِيُؤْتَمَّ بِهِ فَإِذَا كَبَّرَ فَكَبِّرْ» (مستدرک الوسایل/6/491) امام، به سبب این که باید پیروی شود، امام قرار داده شده؛ پس وقتی تکبیر گفت تکبیر بگو!.
بر این اساس می باشد که فقها می فرمایند: مأموم نباید زودتر از امام، کارهای نماز را انجام دهد.
و نیز بیان می دارند: اگر سهواً پیش از امام سر از رکوع بردارد، چنانچه امام در رکوع باشد، باید به رکوع برگردد و با امام سر بردارد و در این صورت زیاد شدن رکوع که رکن است، نماز را باطل نمى کند. (توضیح المسایل محشی/1/797)
